قدیمیترین کتابخانه فعال جهان
آشنایی با قدیمیترین کتابخانه فعال جهان با نام کتابخانه القرویین Al-Qarawiyyin واقع در شهر فاس کشور مراکش تاسیس در سال ۸۵۹ میلادی در مطلب امروز مدنظر قرار گرفته است. شناخت این دسته از مراکز، امکان مرور تاریخچه تاسیس و فعالیت کتابخانهها در جهان را فرا خواهد کرد.
فهرست مطالب
پیشینه تاریخی
در مارس 2016 اعلام شد که کتابخانه القرویین در مراکش به عنوان قدیمیترین کتابخانه فعال در جهان است. (منبع)
کتابخانه القرویین، واقع در شهر فاس در کشور مراکش، به عنوان قدیمیترین کتابخانه فعال در جهان شناخته میشود. این کتابخانه در سال ۸۵۹ میلادی توسط فاطمه الفهری، یک زن معتقد و تحصیلکرده، تأسیس شد و بخشی از دانشگاه القرویین (به عربی: جامعه القرویین) است که توسط یونسکو و رکوردهای جهانی گینس به عنوان قدیمیترین مؤسسه آموزشی و فعال در جهان، شناخته شده است (Wikipedia contributors, 2024)
فاطمه الفهری از ارث خود برای تأسیس مسجد و مجتمع دانشگاهی که شامل کتابخانه نیز بود، استفاده کرد. این کتابخانه به منظور ایجاد مرکزی برای دانش در طیف وسیعی از جمله مطالعات دینی، ریاضیات، نجوم، پزشکی و فلسفه بنیانگذاری شد.
اهمیت معماری
ساختمان این کتابخانه یک شاهکار معماری است که میراث غنی معماری اسلامی را به نمایش میگذارد. این کتابخانه دارای کاشیکاری پیچیده، خوشنویسی و حکاکیهای چوبی است که مختص به آن دوره است. طراحی اصلی کتابخانه با انجام مرامتهای متعدد و بازسازیهای مختلف حفظ شده و اصالت تاریخی خود را نگاه داشته است.
مجموعهها و دستنوشتهها
کتابخانه القرویین دارای مجموعهای ارزشمند از دستنوشتهها و کتابها است. از جمله گنجینههای آن میتوان به قدیمیترین نسخه شناخته شده قرآن اشاره کرد که به قرن ۹ میلادی بازمیگردد. دیگر دستنوشتههای قابل توجه آن شامل آثار دانشمندان اسلامی مشهور مانند ابن خلدون، الخوارزمی و ابن رشد هستند. این کتابخانه همچنین دارای متون مهمی در زمینههای مختلف دانش است که بیش از هزار سال سابقه نگهداری دارند.
بازسازی و نوسازی
در سالهای اخیر، کتابخانه القرویین بازسازی و نوسازیهای قابل توجهی را برای حفظ دستنوشتههای باستانی و دسترسی به آنها برای پژوهشگران و عموم مردم انجام داده است. در سال ۲۰۱۶، کتابخانه پس از بازسازیهای گسترده به سرپرستی معمار مراکشی-کانادایی عزیزه شعونی دوباره بازگشایی شد. پروژه بازسازی آن شامل تعمیرات ساختاری، نصب سیستمهای کنترل آب و هوا برای حفاظت از دستنوشتهها و ایجاد اتاق مطالعه جدید برای پژوهشگران بود.
تاثیر آموزشی و فرهنگی
کتابخانه همچنان به عنوان یک مرکز آموزشی و فرهنگی خدمت میکند. پژوهشگران زیادی از سراسر جهان جذب این کتابخانه میشود و در آنجا به مطالعه دستنوشتهها و آشنایی با تاریخ و فرهنگ اسلامی میپردازند. دانشگاه القرویین امروزه نیز یک مؤسسه برجسته برای مطالعات دینی و سکولار باقی مانده و میراث مؤسس آن، فاطمه الفهری حفظ میکند.
نتیجهگیری
کتابخانه القرویین به عنوان گواهی بر اهمیت پایدار دانش و یادگیری در تمدن انسانی است. بقای آن در طول قرون متمادی همزمان با تغییرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بازتابی از ارزشی است که جوامع به حفظ دانش میدهند. امروزه، این کتابخانه نه تنها به عنوان پلی به گذشته بلکه به عنوان چراغ راهی برای نسلهای آینده خواهد بود.
منابع:
The al-Qarawiyyin Library, the Oldest Working Library in the World, Reopens after Restoration : History of Information. (n.d.). https://historyofinformation.com/detail.php?entryid=4836
Wikipedia contributors. (2024, August 2). University of Al-Qarawiyyin. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/University_of_al-Qarawiyyin
