پروپوزال پژوهش علمي
در ادامه جلسات كارگاه پروپوزال نويسي به سومين جلسه اين موضوع رسيديم. در اين قسمت به معرفي كامل پروپوزال پژوهش علمي خواهيم پرداخت. ضمن معرفي اين نوع پروپزوال، لزوم نگارش آن را در دانشگاه‌هاي داخل كشور و در مقاطع مختلف تحصيلي به تفصيل بيان خواهيم كرد.
تعريف پژوهش علمي
براي درك بهتر پژوهش علمي ابتدا بايستي به تعريف دقيق آن نگاهي بيندازيم. جان دابليو كِرِسول (John W. Creswell) يكي از سرشناس‌ترين نظريه پردازان و متخصصان حوزه روش تحقيق و بويژه تحقيقات كيفي و آميخته در جهان است. وي كه استاد تمام در رشته روانشناسي تربيتي است، تعريف بسيار جامع و مهمي از پژوهش (research) ارائه كرده است:
پژوهش، فرايندي از مراحل است كه براي جمع آوري و تحليل اطلاعات در راستاي افزايش درك ما از يك موضوع يا مسئله مورد استفاده قرار مي گيرد.
در اين تعريف جامع و مانع، پژوهش علمي داراي ويژگي‌هاي زير قلمداد شده است:
- پژوهش يك رويه و فرايند (process) است.
- پژوهش داراي چندين مرحله (step) است.
- عمل جمع آوري و تحليل اطلاعات (collect and analyze) در پژوهش انجام مي‌شود.
- پژوهش به افزايش درك (understanding) ما منجر خواهد شد.
- پژوهش به يك موضوع يا مسئله (topic or issue) مي‌پردازد.
مشخصه‌هاي پروپوزال علمي
در درس دوم به مسئله انواع پروپوزال پرداختيم، بر اساس مطالب توضيح داده شده در آن جلسه، پروپوزال علمي داراي سه مشخصه زير است كه آن را از ساير انواع پروپوزال از جمله پروپوزال ارزيابي Evaluation Proposal و پروپوزال اجرايي Implementation Proposal متمايز مي‌كند.
1 – پروپوزال علمي از نوع دروني (internal) است.
يعني پژوهشگر آن را براي افرادي در درون سازمان خود مي‌نويسد. معمولاً در ايران، دانشجويان تحصيلات تكميلي از جمله كارشناسي ارشد و دكتري تخصصي، پروپوزال را براي ارائه به گروه آموزشي يا دانشكده محل تحصيل خود مي‌نويسند؛ به عبارت ديگر اين پروپوزال براي ارائه به ساير افراد در خارج از سازمان (external) كاربرد ندارد.
2 – پروپوزال علمي از نوع تعيين شده (Solicited) است.
يعني دانشجويان كارشناسي ارشد و دكتري تخصصي آن را به درخواست واحد آموزشي خود مي‌نويسد و اين كار به خواست تيم پژوهش (Unsolicited) نوشته نمي‌شود.
3 – پروپوزال علمي از نوع ساختارمند (Structured) است.
يعني دانشجويان بر اساس قالب (format) از پيش تعيين شده در گروه آموزشي خود بايستي آن را تدوين كنند و در انجام آن آزاد (Unstructured Proposal) نيستند.
الزام به نگارش پروپوزال در ايران
پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران (ايرانداك) به عنوان يكي از زيرمجموعه‌هاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در مورخه 18 دي 1395 آیین‌نامه «ثبت و اشاعه پیشنهاده‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها» را كه از سوي وزير علوم، تحقيقات و فناوري صادر شده بود را به تمامی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی، پژوهشی، و فناوری دولتی و غیردولتی ابلاغ كرد.
بر اين اساس از تاريخ اجراي اين آيين نامه، كليه مراكز ياد شده بايستي پروپوزال(پیشنهاده) پایان‌نامه و رساله «پارسا»های مصوب و «پارسا»های دانشجویان خود را پس از دفاع در سامانه‌های اطلاعاتی ایرانداک ثبت و تایید و متن کامل آنها را در قالب و به شیوه‌ای که ایرانداک تعیین می‌کند، بارگذاری کنند.
ثبت كليه پروپوزال‌هاي مقاطع تحصيلي كارشناسي ارشد و دكتري در كليه دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي فعال در كشور الزام قانوني دارد.
با توجه به نكات ذكر شده در بالا و وجود الزام قانوني براي ثبت پيشنهاده، دانشجويان مقاطع تحصيلي كارشناسي ارشد و دكتري تخصصي لازم است، كاملاً به روند نگارش پروپوزال و امر مربوط به آن اشراف كامل داشته باشند. در ادمه كارگاه و در درس بعد به معرفي روند نگارش پروپوزال علمي خواهيم پرداخت.
