كتابخانه مجلس شوراي اسلامي
فهرست مطالب اين مقاله
اگر اهل كتاب و كتابخواني باشيد، حتما تاكنون نام كتابخانه مجلس شوراي اسلامي را شنيده‌ايد. در ادامه مجموعه آشنايي با كتابخانه‌هاي ايران، در اين نوشته قصد داريم، به تاريخچه، روند شكل گيري، آمار و اطلاعات و راهنماي استفاده از اين مركز ارزشمند بپردازيم.
تاريخچه كتابخانه مجلس
با وقوع انقلاب مشروطه در ايران و در پي فرمان مظفرالدين شاه قاجار عملاً مجلس شوراي ملي در ۱۴ مهر ۱۲۸۵ (۷ اکتبر ۱۹۰۶) تشكيل گرديد. از حيث شكل گيري و در بين كشورهاي ديگر، جزء اولين پارلمان‌هاي نمايندگي در كشورهاي غيراروپايي محسوب مي‌شود؛ به طوري كه ايرانيان، 50 سال پيش از كشور پاكستان، 41 سال قبل‌تر از كشور ژاپن و 14 سال زودتر از كشور تركيه داراي مجلسي متشكل از نمايندگان مردم بوده‌اند.
سال 1285 خورشيدي: اولين جرقه براي شكل گيري كتابخانه در مجلس شوراي ملي با دستور خريد كتاب‌هاي حقوق اساسي كشورهاي ديگر توسط مرتضي قلي خان هدايت (صنيع الدوله) زده شد. وي براي نگارش قانون اساسي ايران، دستور تهيه چند جلد كتاب در اين زمينه را داده بود.
سال 1288 خورشيدي: پس از توجه اولين رئيس مجلس شوراي ملي (مرتضي قلي خان هدايت) در تاريخ 18 دي 1288 خورشيدي، كتابخانه مجلس به عنوان يكي از دواير قرار گرفت. تلاش‌هاي كيخسرو شاهرخ نماينده وقت زردتشتيان و رئيس امور اداري و كارپردازي مجلس در توسعه كتابخانه بسيار چشمگير بود.
سال 1291 خورشيدي: كيخسرو شاهرخ در اين سال با خريد 202 جلد از كتاب‌هاي خطي و قديمي ميرزا ابوالحسن جلوه و نيز دريافت 1091 جلد كتاب اهدايي از سوي احتشام السلطنه محمود علامير، كتابخانه را توسعه داد. اين كتاب‌ها در ضلح شرقي حوضخانه عمارت قدم مجلس شوراي ملي در دو اتاق كوچك نگهداري مي‌شدند؛ همين كتابخانه كوچك در آن دوران مورد توجه نمايندگان مردم قرار گرفته بود. در ابتدا مقرر شد كه كتابخانه در همان محل بنا شود اما در دوره پنجم مجلس شوراي ملي با خريد باغ بهارستان و عمارت‌هاي آن، شرايط براي ايجاد كتابخانه مستقل فراهم شد.
كيخسرو شاهرخ باني اصلي تاسيس كتابخانه (1319-1254)
سال 1302 خورشيدي: در اين سال، كتاب‌هاي موجود در كتابخانه از كاخ بهارستان به يكي از عمارت‌هاي باغ بهارستان در ضلع شرقي مجلس شوراي ملي منتقل شدند.
سال 1304 خورشيدي: در اين سال كتابخانه مجلس شوراي ملي تحت هدايت يوسف اعتصامي آشتياني (اعتصام الملك) به عنوان اولين كتابخانه رسمي و دولتي گشايش يافت
سال 1341 خورشيدي: در طول 37 پس از تشكيل رسمي كتابخانه، حجم منابع موجود بقدري افزايش يافت كه ساختمان شماره يك به بهره‌برداري رسيده و از 17 بهمن همان سال در اختيار نمايندگان مجلس، پژوهشگران و نويسندگان كشور قرار كرفت.
سال 1328خورشيدي:
در دوره پهلوي دوم و در 20 بهمن 1328 خورشيدي، مجلس سنا در كنار مجلس شوراي ملي به عنوان يكي ديگر از اركان قانوگذاري در ايران تاسيس گرديد. به ابتكار سيد حسن تقي زاده رئيس وقت مجلس سنا، در كنار مجلس شوراي ملي در ميدان بهارستان تهران، كتابخانه‌اي اختصاصي با موضوع ايران شناسي و اسلام شناسي و با تهيه 500 جلد كتاب راه اندازي شد.
سال 1335 خورشيدي:
در سال 1335 خورشيدي با ساخت ساختمان مجلس سنا، اين كتابخانه به تالاري جنب هيئت رئيسه مجلس سنا انتقال يافت؛
سال 1362 خورشيدي:
در اين سال و در ضلع شرقي مجموعه بهارستان، ساختمان شماره دو كتابخانه شوراي ملي به بهره برداري رسيد. منابع كتابخانه تخصصي ايران شناسي بعدها با وجين اساسي و خروج منابع غير مربوط به شكلي كاملاً تخصصي درآمد. مجموعه‌هاي بي‌نظيري همچون مجموعه استاد محمد گلبن و مجموعه محمود عظيمي زواره‌اي در اين كتابخانه نگهداري مي‌شوند.
سال 1375 خورشيدي:
در پي برگزاري تغييرات قانون اساسي در سال 1368 خورشيدي در ايران، نام مجلس شوراي ملي به مجلس شوراي اسلامي تغيير يافت؛ در ادامه و در 5 دي 1375 خورشيدي اساسنامه جديد به تصويب نمايندگان رسيد و عملاً موزه، مركز اسناد و كتابخانه مجلس شوراي اسلامي تشكيل شد. هم اكنون اين مركز عظيم به صورت هيئت امنايي و تحت نظارت مستقيم رئيس مجلس شوراي اسلامي اداره مي‌شود.
ساختار سازماني كتابخانه
همانطور كه اشاره شد كتابخانه مجلس شوراي اسلامي به عنوان يكي از اركان مهم و اصلي در مجلس شوراي اسلامي مستقيماً تحت نظر رئيس مجلس اداره مي‌شود. در نمودار زير آخرين ساختار سازماني مصوب كتابخانه مجلس را ملاحظه مي‌كنيد.
منابع موجود در كتابخانه
منابع موجود در اين كتابخانه به اندازه‌اي ارزشمند و غني هستند كه كلام نمي‌توان آنها را توصيف كرد اما به جهت آشنايي هر چه بيشتر، در زير به آمار منابع موجود اشاره مي‌كنيم؛ همانطور كه در بخش تاريخچه گفته شد، در حال حاضر اين مركز با دو ساختمان شامل كتابخانه شماره يك و كتابخانه ايرانشناسي فعاليت مي‌كند.
منابع موجود در ساختمان شماره يك
منابع موجود در كتابخانه ايرانشناسي
خدمات كتابخانه مجلس
خدمات قابل رائه در كتابخانه مجلس شوراي اسلامي به دو گروه اصلي شامل خدمات حضوري و غيرحضوري تقسيم مي‌شوند:
خدمات حضوري:
- خدمات ويژه نمايندگان
- خدمات سالن امانت و مرجع
- خدمات آرشيوي
- بازديد از موزه
- نمايشگاه حضوري
تذكر: امكان بازديد از موزه صرفاً به صورت گروهي و با هماهنگي قبلي امكانپذير است.
خدمات غيرحضوري:
- خدمات ويژه نمايندگان
- مشاوره براي انتخاب منبع
- جستجوي منابع
- ثبت درخواست
- نمايشگاه مجازي
ماموريت كتابخانه
ماموريت كتابخانه مجلس شوراي اسلامي به عنوان يك كتابخانه جامع تحقيقاتي در سطح ملي و بين‌المللي عبارت است از:
جمع آوري آثار حقوقي، سياسي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي با تاكيد بر عرصه‌هاي قانونگذاري، اسلامي شناسي و ايران شناسي، حفظ و نگهداري آثار ملي، آثار كمياب، خطي و موزه‌اي، پژوهش و انتشار مناسب آن، ارائه خدمات كتابخانه‌اي به نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، شوراي نگهبان، مجلس خبرگان، مجمع تشخيص مصلحت نظام، دولتمردان نظام و پژوهشگران داخلي و خارجي، دانشجويان و ساير مراجعين.
اطلاعات تماس
نشانی كتابخانه: تهران -ضلع جنوب شرقی میدان بهارستان – کتابخانه مجلس شورای اسلامی
صندوق پستی: 866-11365
کدپستی: 1157613411
فروشگاه کتابخانه مجلس:
نشانی: تهران، میدان بهارستان، خیابان مجاهدین اسلام، به سمت میدان شهداء، بعد از بیمارستان شفاء یحیائیان
شماره تلفن: 48-33548146
پيشنهاد مي‌كنيم بعد از آشنايي با اين كتابخانه بي‌نظير، با كتابخانه مركزي امام خميني مشهد به عنوان بزرگترين كتابخانه عمومي كشور نيز آشنا شويد.
