روشهاي يافتن ايده پژوهشي

در ادامه آموزش پروپوزال نويسي، پايان نامه نويسي و روش تحقيق به يكي از مهمترين بخش‌ها يعني روشهاي يافتن ايده پژوهشي خواهيم پرداخت. در ادامه با ما همراه باشيد تا روش‌هاي ايده پردازي و انتخاب موضوع را با هم مرور كنيم.

تفاوت موضوع (Subject) و عنوان (Topic)

پيش از آنكه وارد بحث اصلي شويم بايستي يك سوء تفاهم مهم در عرصه نگارش علمي را برطرف كنيم. در بين دانشجويان، پژوهشگران و اعضاي هيئت علمي با دو اصطلاح روبرو هستيم كه در امر پژوهش‌هاي دانشگاهي و علمي كاملاً با يكديگر متفاوت هستند. اگر به شناخت تفاوت اين دو فائق نياييم، عملاً نمي‌توانيم درس حاضر را درك كنيم. اجازه دهيد با يك مثال ملموس شروع كنيم:

تصور كنيد، شما دانشجوي رشته پزشكي هستيد، استاد شما مي‌خواهد بر روي مطلبي براي كلاس يك پژوهش آماده نماييد، از شما مي‌خواهد با جستجو در مرجع تخصصي سيويليكا يا پايگاه‌هاي خارجي مانند گوگل اسكالر جستجو كرده و پيشنهاد خود را به كلاس ارائه دهيد. جلسه بعد وارد كلاس مي‌شود و با صداي بلند فرياد مي‌زنيد: استاد يافتم، يافتم، يافتم. من قصد دارم روي موضوع پزشكي كار كنم. در اين صورت قطعاً استاد و ساير دانشجويان به شما خواهند خنديد. دقيقاً همين مثال نمود بارز تفاوت موضوع و عنوان است. به عبارت ساده‌تر:

موضوع (Subject) یک كار پژوهشی محتوای کلی آن است. موضوعات، گسترده و کلی هستند. مثلا: پزشكي، صدا و سيما، داروسازي، تحليل داده، آمار و …

عنوان (Topic) در مقابل، موضوع یک مقاله پژوهشی، عنوان خاصی است که مورد بحث قرار می گیرد. در اینجا برخی از موضوعات احتمالی برای یک مقاله تحقیقاتی که از موضوعات قبلی تهیه شده است وجود دارد:

پزشكي: 1 – ارزیابی رژیم های غذایی مد روز
2 – بحث در مورد شایستگی آزمایش ایدز از کارکنان مراقبت های بهداشتی

در نتيجه در شيوه انتخاب موضوع پژوهش، ابتدا بايستي در آن موضوع علمي، حيطه كاري خودمان را مشخص كنيم سپس به عنوان برسيم.

مراحل انتخاب ايده پژوهشي

براي اينكه بتوانيد براي انجام پژوهش خود اعم از پروپوزال، پايان نامه، رساله، مقاله يا هر كار پژوهشي و دانشگاهي ديگر عنوان مناسب انتخاب كنيد بايستي مراحل سه گانه زير را طي كنيد:

1 – تعيين زمينه موردنظر در پژوهش (discipline) – مثلاً: روابط كشورها در علوم سياسي

2 – تعيين حيطه پژوهشي (scope) – مثلاً: روابط ايران و روسيه

3 – تعيين عنوان پژوهش (topic) – مثلا: نقش افكار عمومي در روابط سياسي ايران و روسيه در قرن حاضر

منابع يافتن ايده پژوهشي

حالا كه با تفاوت موضوع و عنوان آشنا شديد، مي‌دانيد كه براي پيدا كردن عنوان پژوهش بايستي ايده اوليه داشته باشيد. در شكل زير به طور ده مورد از مهمترين منابع كسب ايده در تمامي رشته‌ها و حوزه‌هاي كاري مختلف را قرار داده‌ايم.

همانطور كه در تصوير بالا ملاحظه مي‌فرماييد، ده منبع اصلي كسب ايده براي انتخاب عنوان را فهرست كرده‌ايم. تمامي اين موارد به نوبه خود مهمترين منابع كسب ايده اوليه هستند و در تعيين حيطه و عنوان پژوهش بسيار به شما كمك خواهند كرد. روشهاي يافتن ايده پژوهشي محدود به اين موارد نمي‌شود و دامنه وسيع‌تري دارد اما اين موارد از اهميت بيشتري برخوردار مي‌باشند.