الفبای آوانگار بین‌المللی IPA
در این بخش از دانشنامه زبانشناسی به معرفی کامل، تاریخچه، ساختار، کاربردها و مثالهایی از الفبای آوانگار بین‌المللی IPA خواهیم پرداخت. بی‌تردید مطالعه این قسمت برای کلیه علاقمندان به زبان انگلیسی، زبان‌آموزان، دانشجویان زبان و ادبیات و کلیه افراد پیگیر مباحث حوزه زبان و زبانشناسی خالی از لطف نخواهد بود.
فهرست مطالب
مقدمه
الفبای آوانگاری بین‌المللی (IPA) یک سیستم استاندارد از نشانه‌های آوانگاری است که توسط انجمن آواشناسی بین‌المللی طراحی شده است. این سیستم در اواخر قرن نوزدهم برای ارائه یک روش ثابت و دقیق برای نمایش صداهای زبان گفتاری ایجاد شد. IPA توسط زبان‌شناسان، معلمان زبان، درمانگران گفتار، خوانندگان، بازیگران و مترجمان برای آوانگاری تلفظ کلمات در هر زبانی استفاده می‌شود.
تاریخچه و توسعه
IPA برای اولین بار توسط گروهی از معلمان زبان فرانسوی و بریتانیایی به رهبری پل پاسی در سال 1886 پیشنهاد شد. هدف این بود که یک سیستم جهانی ایجاد شود که بتواند برای آوانگاری صداهای همه زبان‌های گفتاری استفاده شود. در طول سال‌ها، IPA چندین بار بازنگری شده است تا صداهای جدید را شامل شود و قابلیت استفاده آن را بهبود بخشد. آخرین بازنگری عمده در سال 2005 انجام شد.
ساختار IPA
IPA شامل مجموعه‌ای از نشانه‌ها است که هر کدام نمایانگر یک صدای خاص یا واج (phoneme) هستند. این نشانه‌ها عمدتاً بر اساس الفبای لاتین هستند، اما شامل کاراکترهایی از دیگر اسکریپت‌ها و برخی نشانه‌های طراحی شده ویژه نیز می‌شوند. نمودار IPA به چند بخش تقسیم می‌شود که هر کدام نمایانگر نوع خاصی از صدا هستند:
♠ همخوان‌ها (Consonants) : صداهایی هستند که با مسدود کردن جریان هوا تولید می‌شوند. نمودار IPA شامل نشانه‌هایی برای همخوان‌های پولمونیک (pulmonic) (تولید شده با جریان هوا از ریه‌ها) و همخوان‌های غیرپولمونیک (non-pulmonic) (مانند کلیک‌ها و ایمپلاسیوها) (clicks and implosives) است.
♠ واکه‌ها (Vowels) : صداهایی هستند که بدون محدودیت قابل توجه جریان هوا تولید می‌شوند. نمودار IPA شامل نشانه‌هایی برای واکه‌های ساده (monophthong) (صداهای واکه‌ای منفرد) و دیفتونگ‌ها(diphthongs) (صداهای واکه‌ای پیچیده) است.
♠ فراقطعه‌ای‌ها (Suprasegmentals) : این نشانه‌ها ویژگی‌هایی مانند تکیه، نواخت و طول را که بر واحدهای بزرگتر گفتار مانند هجاها یا کلمات اعمال می‌شوند، نشان می‌دهند.
♠ نشانه‌های زیر و زبری (Diacritics) : علامت‌های کوچکی هستند که به نشانه‌ها اضافه می‌شوند تا تلفظ آن‌ها را تغییر دهند. به عنوان مثال، یک تیلدا (~) می‌تواند به نشانه واکه اضافه شود تا نشان‌دهنده خیشومی شدن باشد.
کاربردهای IPA
IPA در زمینه‌های مختلفی برای اطمینان از تلفظ دقیق و ثابت استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای کلیدی آن شامل موارد زیر است:
♠ زبانشناسی: زبان‌شناسان از IPA برای آوانگاری و تحلیل صداهای زبان‌های مختلف استفاده می‌کنند. این مسئله به مطالعه آواشناسی، واج‌شناسی و تکامل زبان کمک می‌کند.
♠ آموزش زبان: معلمان زبان از IPA برای آموزش تلفظ صحیح به دانش‌آموزان استفاده می‌کنند. این مورد برای آموزش صداهای یک زبان خارجی مفید است.
♠ گفتار درمانی: درمانگران گفتار از IPA برای تشخیص و درمان اختلالات گفتاری استفاده می‌کنند. با آوانگاری گفتار بیمار، درمانگران می‌توانند مشکلات خاص تلفظ را شناسایی کرده و برنامه‌های درمانی هدفمند را توسعه دهند.
♠ خوانندگی و بازیگری: خوانندگان و بازیگران از IPA برای یادگیری تلفظ دقیق برای اجراها در زبان‌های مختلف استفاده می‌کنند. این توانایی اطمینان می‌دهد که تلفظ آن‌ها برای گویشوران بومیاصیل و قابل فهم است.
مثالهایی از آوانگاری IPA
در اینجا چند مثال از نحوه استفاده از IPA برای آوانگاری تلفظ کلمات در زبان‌های مختلف آورده شده است:
♠ انگلیسی: کلمه “cat” به صورت /kæt/ آوانگاری می‌شود.
♠ فرانسوی: کلمه “chat” (گربه) به صورت /ʃa/ آوانگاری می‌شود.
♠ اسپانیایی: کلمه “gato” (گربه) به صورت /ˈɡato/ آوانگاری می‌شود.
♠ فارسی: کلمه “گربه” به صورت /ɡorbe/ آوانگاری می‌شود.
نتیجه‌گیری
الفبای آوانگاری بین‌المللی یک ابزار ارزشمند برای هر کسی است که در مطالعه یا آموزش زبان‌ها دخیل است. نشانه‌های استاندارد آن یک روش واضح و ثابت برای نمایش صداهای هر زبان گفتاری فراهم می‌کنند، که یادگیری، آموزش و تحلیل تلفظ را آسان‌تر می‌کند. چه شما یک زبان‌شناس، معلم زبان، درمانگر گفتار، خواننده یا بازیگر باشید، IPA یک روش قابل اعتماد برای آوانگاری و درک صداهای گفتار انسانی ارائه می‌دهد.
